DANZAS DEL FUEGO – Đêm Nhạc của những Vũ Điệu

Dàn nhạc Giao hưởng Mặt Trời hân hạnh quay trở lại trong một chương trình hòa nhạc ngập tràn nét tinh tế cùng những điệu nhảy latin rực lửa nhất: Zarzuelas, Fandangos, Danzóns, Farrucas và Jotas.

Gerónimo Giménez ……………… La Boda de Luis Alonso: “Intermezzo”

Gerónimo Giménez là một nhạc trưởng và nhà soạn nhạc người Tây Ban Nha – người đã cống hiến sự nghiệp của mình để viết nên các tác phẩm zarzuela xuất sắc như La Tempranica và La boda de Luis Alonso. Zarzuela là loại hình trình diễn sân khấu của Tây Ban Nha, xen kẽ giữa kịch nói và kịch hát, kết hợp với opera, các ca khúc phổ biến và vũ đạo. ‘La Boda de Luis Alonso’ tràn ngập những điệu nhảy đặc trưng màu sắc Tây Ban Nha.

Năm 1896, Giménez viết ‘El baile de Luis Alonso’, dựa trên phần văn của Javier de Burgos. Nối tiếp thành công của tác phẩm này, ông đã phổ nhạc một sainete khác của Burgos và biến nó trở thành một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông: ‘La boda de Luis Alonso’ (1897). Bản nhạc tràn đầy năng lượng với những giai điệu sâu lắng, những dòng âm trầm nhẹ nhàng cùng tiết tấu nhanh. Theo đúng đặc trưng của loại hình, tác phẩm chứa nhiều điểm nhấn kịch tính và hài hước.

Chương thứ tư của tác phẩm ban đầu được viết cho dàn nhạc, nay được trình bày trong bản chuyển soạn dành cho piano đầy độc đáo và điêu luyện.

Joaquín Rodrigo ………………….Concierto de Aranjuez

I. Allegro con spirito
II. Adagio
III. Allegro gentile

Một số tượng đài âm nhạc của thế giới, như Mozart, Schubert và Mendelssohn, sống cuộc đời vô cùng ngắn ngủi khi đều qua đời ở độ tuổi 30. Số phận sắp đặt hoàn tác khác cho nhà soạn nhạc người Tây Ban Nha Joaquín Rodrigo – ông bị mù do một căn bệnh mắc phải khi còn trẻ và hưởng thọ 98 tuổi. Cùng với Manuel de Falla – một nhà soạn nhạc cũng có tác phẩm được trình diễn trong chương trình hôm nay, Rodrigo là một trong năm nhà soạn nhạc Tây Ban Nha nổi tiếng nhất, góp công lớn trong việc nâng tầm ảnh hưởng quốc tế của âm nhạc Tây Ban Nha.

‘Concierto de Aranjuez’ phô diễn nhiều yếu tố đặc trưng của âm nhạc Tây Ban Nha như flamenco, nhạc dân gian và thơ copla, với nỗi đau và sự cứu chuộc. Chương đầu tiên được viết theo phong cách flamenco cùng với bulería, nhịp điệu của bộ hai đối với bộ ba, thể hiện rõ ngay tại phần độc tấu guitar đầu tác phẩm. Chương hai – một trong những giai điệu guitar cổ điển nổi tiếng nhất, được Rodrigo viết bằng cảm xúc khi vợ chồng ông mất đi đứa con khi vẫn là bào thai trong bụng. Đó là một cuộc trò chuyện với Chúa, với tiếng đàn guitar thể hiện con người chịu tổn thương và dàn nhạc đại diện cho Chúa toàn năng. Tiếp nối trong chương là những đoạn cadenza của guitar như tiếng lòng con người đang bộc bạch với Chúa nỗi đau mất đi người con, dàn nhạc đáp lời với những cao trào linh thiêng, nhẹ nhàng và đầy thương cảm, tạo nên những giai điệu cảm động nhất trong âm nhạc. Trong chương cuối, chúng ta bắt gặp những điệu múa dân gian trong âm nhạc vừa nhẹ nhàng vừa hùng tráng.

Manuel de Falla………………….El Sombrero de Tres Picos // The Three–Cornered Hat

I. Suite No. 1
a.Mediodia (Afternoon)
b.Danza de la Molinera (Dance of the Miller’s Wife)
c.El Corregidor (The Corregidor)
d.Las Uvas (The Grapes)
II. Suite No. 2
a.Los Vecinos (Neighbor’s Dance)
b.Danza del Molinero (Dance of the Miller)
c.Danza Final (Final Dance)

Năm 1913, vở ballet ‘Rite of Spring’ (Nghi lễ Mùa xuân) của Stravinsky đã gây nên tiếng vang lớn trong làng nhạc. Công ty Ballets Russes của Serge Diaghilev đã ủy thác tác phẩm này; vở ballet quá khác biệt so với các vở ballet trước đó (ví dụ như vở Kẹp hạt dẻ) đến nỗi khán giả đã rất kinh ngạc tại buổi ra mắt ở Paris.

Sáu năm sau, cũng chính Ballets Russes dưới thời Diaghilev đã ủy quyền cho Manuel de Falla sáng tác một vở ballet hoàn chỉnh dựa trên hai cảnh ballet có sẵn theo nội dung cuốn tiểu thuyết của Pedro Antonio de Alarcón. Toàn bộ vở ballet kéo dài khoảng 40 phút, kể từ đó đã được dựng thành hai tổ khúc hòa nhạc thường được trình bày riêng lẻ hoặc theo từng tổ khúc, như Dàn nhạc Giao hưởng Mặt Trời biểu diễn tối nay.

Vở ballet gồm hai phần, trong đó phần đầu tiên được tái hiện lại khá đầy đủ trong tổ khúc đầu tiên, ngoại trừ một vài ô nhịp trong ‘Afternoon’. Tổ khúc thứ hai lược bỏ khá nhiều phần thứ hai của vở ballet, tuy nhiên, giữ lại được những vũ điệu nổi bật và sôi nổi nhất. Hai tổ khúc kết hợp mang lại những yếu tố hấp dẫn nhất trong ballet Tây Ban Nha.

Bản thân nội dung vở ballet cũng rất hài hước, nói về tình yêu khăng khít của người thợ xay và vợ. Tổ khúc đầu tiên phần lớn nói về tình cảm của hai vợ chồng khi họ âu yếm khiêu vũ cùng nhau. Một tên vô lại – một quan tòa đã có gia đình, xuất hiện và cố dụ dỗ vợ người thợ xay. Hai vợ chồng đã cùng nhau chơi khăm bằng việc người vợ quyến rũ lại hắn. Khi sự việc đi quá xa, người thợ xay trở nên tức giận và đẩy tên quan tòa ra khỏi cuộc hôn nhân của họ. Người thợ xay và người vợ lại tiếp tục cùng nhau khiêu vũ, hạnh phúc trong tình yêu.

Nội dung tổ khúc thứ hai vô cùng kịch tính. Khi tên quan tòa bỏ tù người thợ xay vì tội giả mạo (đoạn này không nằm trong tổ khúc), hắn quay lại gạ gẫm vợ người thợ xay. Trong lúc vợ của người thợ xay ngủ, tên quan tòa đi tới lò xay nhưng bất cẩn vấp ngã và rơi xuống nước. Vợ của người thợ xay bỏ chạy, tên quan tòa cởi quần áo phơi trên cây rồi ngủ trên giường của người thợ xay. Người thợ xay trốn thoát khỏi nhà tù và nhìn thấy tên quan tòa nằm trên giường, nghĩ rằng hắn đang ngủ với vợ mình nên trả thù bằng cách lấy đồ của tên quan tòa mặc giả dạng dụ dỗ ngược lại vợ hắn. Khi tên quan tòa thức dậy, đi ra ngoài không còn thấy quần áo của mình đâu nên đã mặc đồ của người thợ xay. Cảnh vệ đến, nhìn thấy quan tòa ăn mặc như người thợ xay nên đã bắt luôn hắn. Vợ của người thợ xay thấy cảnh vệ đang giằng co với người trông giống chồng mình nên nhảy luôn vào cuộc chiến. Người thợ xay quay lại, thấy vợ mình trong đám hỗn loạn nên cũng xung chiến. Quan tòa giải thích toàn bộ câu chuyện và vở ballet kết thúc với cảnh những vị khách của người thợ xay tung tên quan tòa lên xuống trong chăn. Điệu nhảy sôi động cuối cùng của tổ khúc cũng là cảnh cuối của vở ballet, và là một trong những đoạn nhạc hấp dẫn nhất của Manuel de Falla.

Arturo Márquez Navarro…………………..Danzón No. 2

Arturo Márquez, nhà soạn nhạc đương thời duy nhất trong chương trình hôm nay, đã gây nên tiếng vang trong thế giới âm nhạc giao hưởng khi Dàn nhạc Trẻ Simon Bolivar cùng Giám đốc âm nhạc Gustavo Dudamel biểu diễn bản Danzón số 2 của Márquez tại BBC Proms năm 2007. Kể từ đó, Danzón số 2 đã trở thành một trong những tác phẩm latin phổ biến nhất cho dàn nhạc. Nhà soạn nhạc chia sẻ:

“Ý tưởng viết Danzón số 2 bắt nguồn từ năm 1993 trong một chuyến đi đến Malinalco với họa sĩ Andrés Fonseca và vũ công Irene Martínez – những người có tình yêu đặc biệt với điệu nhảy danzón và bắt đầu truyền lại cho tôi niềm đam mê ấy, trong cả những chuyến đi sau này của chúng tôi tới Veracruz và Salon Colonia, Mexico. Từ những trải nghiệm này, tôi bắt đầu tìm hiểu nhịp điệu, hình thức, cấu trúc giai điệu của danzón, nghe các bản ghi cũ của Acerina Mariano Merceron cùng Dàn nhạc Danzonera. Tôi bị mê hoặc và bắt đầu nhận ra rằng vẻ ngoài nhẹ nhàng của danzón chỉ là tấm thiệp mời cho một loại nhạc đầy nghiêm túc về xúc cảm và chất lượng, một thể loại mà những người Mexico vẫn khiêu vũ trong thế giới cảm xúc tưng bừng và hoài niệm của riêng họ. Chúng ta vẫn may mắn thấy được điều này trong âm nhạc và điệu nhảy tại Veracruz và thành phố Mexico. Danzón 2 tiến gần nhất với điệu nhảy, với những giai điệu vừa hoài cổ, vừa hoang dã, mặc dù hơi khác biệt về hình thức và hòa âm, nhưng là cách rất riêng để bày tỏ lòng kính trọng và cảm xúc của tôi với thể loại âm nhạc nổi tiếng này.”

José Pablo Moncayo………………..Huapango

Giống như Danzón số 2, Điệu nhảy Huapango nổi tiếng của Moncayo cũng được lấy cảm hứng từ thẩm mỹ âm nhạc và các chủ đề phổ biến từ bang Veracruz, Mexico. Bằng rất ít chất liệu, nhà soạn nhạc đã thành công trong việc phát triển và mở rộng những chất liệu đó. Huapango nổi tiếng đến mức được coi là quốc ca thứ hai của Mexico một cách không chính thức, thể hiện khả năng sáng tác tài hoa của Moncayo. Tác phẩm mở đầu như một bữa tiệc với những thanh âm nhấn nhá ở khắp mọi nơi, những phần độc tấu tưng bừng cùng những tiếng reo vui sướng xuyên suốt của âm nhạc. Đoạn giữa thanh thoát hơn, hé lộ tiếng đàn hạc du dương và đẹp đẽ. Bữa tiệc ngay lập tức quay lại theo một cách thậm chí còn dồn dập hơn, dẫn chúng ta đến một trong những phần kết bùng nổ nhất trong âm nhạc giao hưởng.

Vé bán tại Ticketbox.vn: http://bit.ly/3iqL3ZN